Zo’n twee eeuwen lang verbleven er duizenden Romeinse soldaten in Nijmegen-Oost. Vlak voor het begin van onze jaartelling beginnen ze met de bouw van een houten legerkamp op de Hunerberg dat plaats bood aan zo’n 15.000 man. Dit eerste legerkamp wordt al snel verlaten en vervangen door een kleiner kamp op het Kops Plateau. Vanaf deze hooggelegen plek hielden de Romeinen goed zicht op de Waal en de Rijn, die de natuurlijke grens van het Romeinse Rijk vormden.

De Romeinen werkten nauw samen met de Bataven, die tussen de Waal en de Rijn woonden. In het jaar 69/70 komen de Bataven onder leiding van Julius Civilis echter in opstand (zie Nijmegen in Opstand). Na het neerslaan van de opstand bouwen de Romeinen een nieuw kamp op Hunerberg. Het kamp is kleiner dan de eerste versie op deze plek, maar wel volledig uit steen opgetrokken. In het centrum van het legerkamp, waar de twee hoofdwegen elkaar kruisten, lag het hoofdkwartier. Hier woonde de commandant en werden de beroemde legioensadelaar en vaandels bewaard.

De bekendste inwoners van Romeins Nijmegen zijn de soldaten van het Tiende Legioen (Legio X Gemina), die van 71 tot 103 in legerkamp verbleven. Sporen van hun aanwezigheid zijn veelvuldig teruggevonden in de regio rondom Nijmegen en zijn ook in de muurschildering terug te zien. Om het legerkamp van water te voorzien legden de soldaten tussen Groesbeek en Nijmegen een aquaduct aan. Ook grafstenen gevonden in de regio, zoals die van Bisius uit Brescia in Italië en Scanius uit Amphipolis in Macedonië, getuigen van hun aanwezigheid. Tot slot draagt veel aardewerk gevonden rondom het kamp de stempel LEG X, daar de soldaten dit zelf produceerden nabij Holdeurn.

Rondom het legerkamp ontstond een civiele nederzetting. De aanwezigheid van duizenden soldaten zorgde voor een gunstige afzetmarkt. Ten oosten van het legerkamp lag een marktplaats (forum) waar boeren en handelaren uit de regio hun waar konden verkopen. Ten westen van het kamp lag een herberg (mansio) waar reizigers die gebruik maakten van het uitgebreide wegennetwerk van de Romeinen konden rusten.

De meeste spectaculaire vondst is echter het amfitheater gelegen ten zuidwesten van het legerkamp. Het Colosseum van Nijmegen was zo’n 94 meter lang en 82 meter breed. Rondom de arena (het gedeelte waar de gladiatoren vochten) stond een tufstenen muur. De tribunes waren uit hout opgetrokken en boden plaats voor zo’n 12.000 toeschouwers. In onder andere de Rembrandt- en Mesdagstraat zijn de contouren van het amfitheater aangegeven in de bestrating.

De muurschildering toont een gevecht tussen twee gladiatoren van het type murmillo. Rechts van het gevecht zijn gouden munten met het portret van keizer Trajanus te zien en de zogenaamde groen geglazuurde gladiatorenbeker uit Nijmegen. Helemaal rechts is een officier uit het Romeinse leger te zien die de gladiatoren aanmoedigt. Aan de linkerkant is een vrouw van een van de soldaten te zien. Romeinse soldaten (met uitzondering van hoge officieren) mochten niet trouwen, maar dat weerhield hen er niet van om een gezin te stichten. De vrouwen en kinderen van gewone soldaten reisden vaak achter het legioen aan en leefden in dorpen die ontstonden rondom het legerkamp.

Aan het einde van de eerste eeuw verrees in het huidige Nijmegen-West een nieuwe stad. Deze stedelijke nederzetting vormde het middelpunt van bestuur, handel en ambacht in de verre regio. Op haar hoogtepunt woonden er zo'n 5.000 tot 7.000 inwoners. Rond het jaar 100 verkreeg het marktrechten van Trajanus. Hiermee verkreeg Nijmegen ook haar huidige naam: Noviomagus betekent "Nieuwe Markt".

Op de muur aan de Nieuwe Marktstraat vind je allerlei verwijzingen naar het dagelijks leven in Noviomagus. Helemaal rechts is een portret van keizer Trajanus te vinden zoals deze op gouden munten die hier gevonden zijn te zien was. Links ervan is een fragment van een mijlsteen (Romeinse wegwijzer) te zien waarop Nijmegen stond aangegeven. Daarnaast is het poortgebouw afgebeeld dat je vanaf deze plek zou hebben gezien. Eronder is het "Gezicht van Nijmegen" te zien; dit ruitermasker werd ter hoogte van de stad in de Waal gevonden. In het midden is een kruik te zien; dit soort aardewerk is veel teruggevonden in graven die langs de belangrijkste weg van en naar de stad lagen. Deze weg bestaat nog steeds: de Lange Hezelstraat en de Burchtstraat.  Links is het rechthoekige stratenpatroon van de stad te herkennen. Ook de vondst van twee tempels op het huidige Maasplein is aangegeven. Eén van deze tempels was geweid aan de godin Fortuna; van haar is een standbeeld te zien. Links is een glasblazer te zien; hij staat symbool voor de ambachten die in Noviomagus werden uitgevoerd. Er is veel Romeins glas teruggevonden in stad; waarschijnlijk werd dit niet in Nijmegen geproduceerd, maar geïmporteerd uit Keulen. Tot slot is rechtsboven de grafsteen van de Romein Sex(tus) Secund(us) Papiria afgebeeld; dit is tevens een knipoog naar de tippelzone die hier ligt.

Kunstenaar Combolution maakte een speelkaart met daarop de koningen Karel de Grote en Frederik Barbarossa. Voor hun portretten liet hij zich inspireren door (nagenoeg) eigentijdse afbeeldingen. Van Karel de Grote weten we dat hij uitzonderlijk groot was voor de tijd waarin hij leefde; recent onderzoek stelt dat hij tussen de 1,79 en 1,92 meter lang moet zijn geweest. In tegenstelling tot de historische werkelijkheid wordt Karel vaak afgebeeld met een volle baard - dit werd echter pas later een teken van koninklijke waardigheid. Veel waarschijnlijker is dat Karel een zogenaamde Gallische hangsnor droeg. Over het uiterlijk van Frederik weten we iets meer. Zijn bijnaam "Barbarossa" ("Roodbaard") verwijst naar de rossige kleur die zijn baard sierde.

Karel liet in 777 op de Valkhofheuvel een palts bouwen. Hoe dit kleine paleis eruit heeft gezien weten we niet. Het werd in 882 door Vikingen die de Waal op waren gevaren in brand gestoken. Het Vikingbootje naast het portret van Karel de Grote is onder de overkapping verder uitwerkt. De Vikingen onder leiding van Godfried de Noorman hadden er de winter van 881 doorgebracht. De opvolgers van Karel slaagden er niet in om de Vikingen te verdrijven uit Nijmegen en garandeerden hun uiteindelijk een veilige aftocht. Later ontving Godfried zelfs Frisia (gebied aan de Hollandse en Friese kust) van de keizer. Het was de enige manier om de Vikingen koest te houden.

In 1155 herbouwde Barbarossa het paleis van Karel en deed er nog een schepje bovenop. Een aantal nog bestaande gebouwen, zoals de Sint Nicolaaskapel, werden opgenomen in dit bouwwerk. Het resultaat was de beroemde Valkhofburcht die op veel vroegmoderne schilderijen van Nijmegen te zien is. De burcht verdween aan het einde van de 18de eeuw uit de skyline van de stad. De reeds in verval geraakte burcht werd afgebroken en als bouwmateriaal verkocht. Het enige nog overgebleven gebouw uit de tijd van Barbarossa is de zogenaamde Barbarossaruïne. Het hergebruik van Romeinse zuilen in dit bouwwerk laat zien dat koningen zoals Karel en Barbarossa zich nog altijd in lijn met de Romeinen plaatsten.

Na Karel de Grote en Frederik Barbarossa is de Duitse koning Hendrik VII zonder twijfel de belangrijkste heerser uit de middeleeuwse geschiedenis van Nijmegen. Het leven van Hendrik was niet al te gelukkig; hij kwam al als kind aan de macht, had het gedurende zijn regeerperiode vaak aan de stok met zijn vader, en stierf uiteindelijk na jarenlange gevangenschap als gevolg van een val van zijn paard. Deze laatste gebeurtenis sprak het meest tot de verbeelding van kunstenaar Sander Dolstra, die de koning geheel volgens beschrijvingen van zijn tijdgenoten op de muur zette: als een lange, knappe man met blond haar en een rode snor. In de achtergrond zijn de vliegende valken te zien; de koning deed net als zijn vader aan de valkenjacht.

De stad Nijmegen had geluk met Hendrik. In 1230 verleende hij Nijmegen namelijk stadsrechten. Hierdoor kreeg de stad dezelfde privileges als andere steden in het Duitse rijk. Hiertoe behoorde ook het recht om dubbelkoppige adelaar op het stadswapen te voeren. Dit krachtige symbool is terug te zien op de borst van het paard.

Niet lang na de dood van Hendrik VII in 1242 kwam de stad Nijmegen echter onder Gelders bewind te staan. In 1247 werd graaf Willem II van Holland gekozen als de nieuwe koning van het Duitse rijk. De oorlogen en verkiezingscampagne die hieraan vooraf gingen hadden Willem echter veel geld gekost. Daarom leende hij van graaf Otto II van Gelre 10.000 zilvermarken, een enorm bedrag in die tijd. Als zekerheid voor de terugbetaling van de lening gaf Willem II als Duitse koning aan de graaf van Gelre de stad Nijmegen in onderpand. In principe konden de Duitse koningen de stad terugkrijgen door de lening af te lossen. Dit is echter nooit gebeurd, zodat Nijmegen vanaf 1247 bij het graafschap Gelre heeft gehoord. Naar deze gebeurtenis wordt verwezen met de sleutel van de stad in de hand van Otto.

Hoe Otto er precies uit heeft gezien weten we niet. Kunstenaar Sander Dolstra koos er daarom voor om zijn helm af te beelden. Dat Otto een stoere ridder was liet hij maar al te graag zien. Rechts naast de helm is een zegel te vinden waarop de hertog zich te paard liet afbeelden. Verder zijn nog enkele verwijzingen naar (het leven van) Otto te vinden. Zo verwijst de paardenvoet links naar een van zijn vele bijnamen, waarvan een aantal verwezen naar zijn klompvoet: bijnamen “de Lamme”, “de Paardenvoet” en de “Hinkende”. Een meer positieve bijnaam was die van "Stedenstichter". Tot slot stond hij bekend als een capabel bevelhebber. Naast de paardenvoet is een bouwtekening van een kerk te vinden; de hertog begon in 1250 namelijk met de bouw van de Sint-Stevenskerk (die pas in 1476 zou worden voltooid). De bakstenen aan de andere kant verwijzen naar een ander bouwproject. Otto was medeverantwoordelijk voor de oudste stedelijke omwalling van Nijmegen, die kort na de verpanding van 1247 gezamenlijk door graaf en de stad werd aangelegd. De straatnaam “Achter de Wiemelpoort”, die tegenover het Hendrikhof ligt, verwijst naar de stadspoort (waarschijnlijk een verbastering van Windmolenpoort) die onderdeel was van deze omwalling uit de tijd van Willem II en Otto II.

Meer informatie volgt binnenkort.

De geschiedenis van de Nijmeegse Vierdaagse begint in 1909. De (voornamelijk militaire) deelnemers aan de door de Koninklijke Nederlandse Bond voor Lichamelijke Opvoeding (KNBLO) georganiseerde vierdaagse afstandsmarsen (met verschillende startpunten in Nederland) overnachtten in de Prins Hendrikkazerne in Nijmegen. In plaats van de gebruikelijke bruine bonen met spek kregen ze een driegangenmenu, dat bestond uit soep, een AVG’tje en een toetje. Deze gastvrijheid werd beloond en de wandelaars keerden in de daarop volgende jaren steeds weer terug naar Nijmegen. In 1925 wordt de stad definitief het startpunt van de Vierdaagse.

Met de jaren nemen de deelnemersaantallen toe: in 1925 melden 766 mensen zich aan voor de wandeltocht; in 2019 zijn dat er 44.702. De groep wandelaars wordt ook diverser, hoewel het nog tot 1919 duurt voordat de eerste vrouw met succes de Vierdaagse voltooid. Hierna zijn vrouwen geen zeldzame verschijning meer; vrouwelijke wandelclubs (zoals de Blauwvosjes) leggen de afstand gewoon op hun hakschoenen af. Door de komst van de Olympische Spelen naar Amsterdam in 1928 lopen dat jaar ook voor het eerst internationale wandelaars mee. Waren er toen nog maar een handjevol landen vertegenwoordigd, tegenwoordig zijn dat er zo’n zeventig per editie.

De Waalpainting verenigt het heden en verleden van dit unieke wandelevenement. De kistjes staan symbool voor de beginjaren van de Vierdaagse; de wereldbol refereert aan het internationale karakter dat de Vierdaagse nu heeft. Op de achtergrond wappert de vlag van de Vierdaagse. Deze groene vlag met een oranje kruis werd in 1909 overgenomen van de KNBLO. Natuurlijk is er ook een prominente rol weggelegd voor de gladiool. Deze bloem ontvangen wandelaars wanneer ze de tocht hebben overleefd; net als dat gladiatoren in de Romeinse tijd werden bedolven onder gladiolen wanneer zij hun tegenstander hadden verslagen. Tot slot zijn er ook nog twaalf titels van muzieknummers rondom wandelen te vinden in de wereldbol. Vind jij ze allemaal?

Op 17 oktober 1923 werd de Rooms Katholieke Universiteit te Nijmegen (vanaf 2004 Radboud Universiteit genoemd) officieel geopend. Onderdeel van het feestelijk programma op die dag was een optocht van hoogleraren van de Sint-Ignatiuskerk naar het hoofdgebouw van de universiteit op het Keizer Karelplein. Veel Nijmegenaren stonden langs de route om te kijken naar de stoet professoren in toga. Onder de hoogleraren bevond zich ook de eerste rector magnificus van de universiteit, Jos Schrijnen, die een centrale plaats inneemt in de muurschildering.

Terwijl de universiteit vandaag de dag zeven faculteiten telt, waren dat er in het begin drie: Godgeleerdheid, Letteren en Wijsbegeerte en Rechten. Ook het aantal medewerkers aan de universiteit is in de afgelopen honderd jaar exponentieel toegenomen. In 1923 werkten 32 hoogleraren en lectoren aan de universiteit in Nijmegen, in 2023 telt de universiteit meer dan 6000 medewerkers (wetenschappelijk en niet-wetenschappelijk personeel). In 1952 werd de eerste vrouwelijke hoogleraar in Nijmegen aangesteld. Christine Mohrmann werd buitengewoon hoogleraar Oudchristelijk, Vulgair en Middeleeuws Latijn en hield in 1953 haar oratie. Naast Mohrmann zijn in de schildering nog twee hoogleraren te zien die een prominente plek innemen in de geschiedenis van de Nijmeegse universiteit: Titus Brandsma (benoemd tot hoogleraar Filosofie in 1923) en Robert Regout (benoemd tot hoogleraar Volkenrecht in 1939). Vanwege hun verzet tegen de Duitse bezetter werden ze tijdens de Tweede Wereldoorlog opgepakt en in 1942 zijn ze beiden omgekomen in het concentratiekamp Dachau.

Ook studenten waren actief in het verzet. Eén van deze studenten was Margareta Ida Groenewout. Zij studeerde Klassieke Archeologie aan de universiteit van Nijmegen en was daarnaast de eerste vrouwelijke voorzitter van een gemengde studentenvereniging (Club van Protestantse Studenten, onderdeel van NSC Carolus Magnus). In de schildering is zij aan de linkerkant, zittend aan tafel boven een boek, te zien.

De schildering bevindt zich op de plek waar vanaf 1923 de universiteitsbibliotheek stond. Het complex bestond uit verschillende panden naast elkaar en er bevonden zich vele trappen in het gebouw. Bij het bombardement van Nijmegen in 1944 raakte het gebouw zwaar beschadigd, het boekendepot bleef echter intact. Vanuit de nieuwe vestiging van de universiteitsbibliotheek aan de Van Schaeck Mathonsingel reed de hulpbibliothecaris een paar keer per dag met de bakfiets naar dit depot om aangevraagde boeken op te halen.

In de muurschilderingen zijn een aantal verwijzingen naar boeken uit de Bijzondere Collecties van de universiteit te vinden: de ijsvogel, de kever en de klaver.

In deze Waalpainting staan drie Nijmeegse verzetsvrouwen centraal:

1. Henriëtte Witteveen-van Gaalen (alias ‘Oranje-Marie’): eigenaar van hotel-restaurant De Bonte Os aan de Molenstraat. Op de verjaardag van koningin Wilhelmina hing zij openlijk de Nederlandse vlag buiten. In de Bonte Os verborg ze bovendien onderduikers en radio’s en het hotel-restaurant werd de plaats van samenkomst voor leden van het Nijmeegse verzet.
2. Nel Peters: begon als koerierster voor de illegale krant Je Maintiendrai en speelde al snel een centrale rol in het Nijmeegse verzet. Samen met anderen richtte ze de Nijmeegse afdeling van de LO, de Landelijke Organisatie voor Hulp aan Onderduikers, op en toen in 1943 de top van het Nijmeegse verzet moest onderduiken was zij het die de beweging opnieuw mede vormgaf.
3. Jo Heinsius: had een apotheek aan de Molenstraat (destijds tegenover het hoofdkwartier van de Grüne Polizei). In het woonhuis boven de apotheek verborg Heinsius, die graag hoeden en capes droeg, Joodse onderduikers: de dochters van de bevriende Amsterdamse journalist Philip Mechanicus. Op 4 mei 1995 onthulde ze het monument voor Kitty de Wijze, dat vlak bij deze schildering aan de nabijgelegen Kitty de Wijzeplaats te vinden is en dat symbool staat voor alle Nijmeegse Joden die in de vernietigingskampen zijn omgekomen.

Zo’n 80 jaar geleden, op 17 september 1944, ging de geallieerde Operatie Market Garden van start. Dit was één van de grootste militaire operaties uit de Tweede Wereldoorlog en bestond uit luchtlandingen bij Eindhoven, Arnhem en Nijmegen (‘Market’) en een grondoffensief (‘Garden’) met als doel vrije doorgang naar het Ruhrgebied te creëren voor de geallieerde troepen. Hiervoor moesten strategische bruggen, waaronder de verkeers- en spoorbrug in Nijmegen, worden veroverd. De dagenlange vuurzee en wederzijdse beschietingen zorgden voor enorme verwoestingen in de stad die al zwaar getroffen was door het bombardement in februari van datzelfde jaar. Op 20 september staken Amerikaanse soldaten van de 82^e Luchtlandingsdivisie in kleine bootjes de Waal over en werden de Nijmeegse bruggen veroverd. Hoewel Market Garden uiteindelijk mislukte vanwege de vertraging die de geallieerde opmars had opgelopen waardoor Arnhem niet kon worden bereikt, werd Nijmegen na vier dagen van zware gevechten op 20 september bevrijd. Het oorlogsgeweld verdween echter niet uit de stad, na de bevrijding lag Nijmegen nog maandenlang in de frontlinie. De muurschildering beoogt de impact te laten zien die de zware strijd voorafgaand aan de bevrijding van Nijmegen had op de stad en haar inwoners.

De schildering is aangebracht op een uitstekende muur van het Lindenberg Cultuurhuis die uitkijkt op het Valkhofpark en de Waal(brug). Deze plek bevond zich in de septemberdagen van 1944 in het centrum van de gevechten. Destijds stond hier onder andere het politiebureau, dat in de strijd werd verwoest. Schuin tegenover de Lindenberg staat het Spoorwegmonument, dat met zijn kogelgaten een stille getuige vormt van de oorlogshandelingen die op deze locatie hebben plaatsgevonden.

De muurschildering is een beeldverhaal dat chronologisch van rechtsboven tot linksonder te lezen is.

Operatie
Bovenin (1) komen de vliegtuigen met de Amerikaanse paramilitairen aanvliegen die boven de bruggen van Grave en Heumen landen (17 september 1944). De parachutisten zijn bovenin (2) te zien. Ondertussen rukken over land de Britse grondtroepen op, over de bruggen van Grave en Heumen die de Amerikanen inmiddels veroverd hebben. Nadat de troepen op 19 september over de sluisbrug bij Heumen zijn gegaan (4) trekken ze via de Groesbeekse bossen Nijmegen in via de zuidoostzijde (3). Tussen 17 en 21 september werd er hevig gevochten in de stad en vond er een constant oprukken en terugtrekken van geallieerde en Duitse soldaten plaats. Daardoor is ervoor gekozen om de chronologie van gebeurtenissen binnen de stad los te laten. Zo zijn er op de ene plek vuurgevechten te zien terwijl er daarnaast geplunderd wordt door burgers of mensen op de vlucht slaan.

Na dagenlange gevechten in de stad en rondom de Waalbrug vindt de rivieroversteek plaats (20 september 1944). Amerikaanse soldaten steken in bootjes de Waal over, waarbij ze onder vuur worden genomen door Duitse soldaten vanaf de spoorbrug. Na hevige gevechten tussen Duitsers en geallieerden aan de Lentse zijde van de Waal wordt via deze zijde de Waalbrug veroverd, waarna de geallieerde tanks over de Waalbrug trekken (36). Nijmegen is bevrijd. Nijmegenaren en geallieerden vieren de vrijheid (44), getekend door de gebeurtenissen van de dagen die aan de bevrijding vooraf gingen en onwetend over het mislukken van de operatie en de moeilijke tijd die nog komen gaat omdat Nijmegen in de frontlinie blijft liggen.

Inwoners
De hierboven beschreven oorlogshandelingen hadden grote gevolgen voor de inwoners van de stad, die niet waren geëvacueerd. Zij brachten deze dagen met name onder de grond door, in (schuil)kelders, en wachtten op wat komen ging. Hoe het leven in de kelders voor de Nijmegenaren eruit zag is op verschillende plekken in de schildering waar te nemen (23, 24, 31, 33, 35).

Ondanks de nadruk die er is gelegd op de wanhoop van de Nijmegenaren en de chaos in de stad in deze septemberdagen is er ook aandacht voor hoopvolle gebeurtenissen die plaatsvonden, zoals bijvoorbeeld baby’s die in schuilkelders werden geboren (35) en kinderen die appels uitdeelden aan Amerikaanse soldaten net na de bevrijding (5).

Op verschillende plekken in de Waalpainting wordt ook de fluïde lijn tussen ‘goed’ en ‘slecht’ getoond.  Bewoners van het Willemskwartier plunderden een opslagplaats van de Wehrmacht op maandag 18 september (8). Ook is te zien hoe Nijmegenaren na de bevrijding op 20 september omgingen met NSB’ers en Duitse krijgsgevangenen (40).

Gebouwen
De afgebeelde gebouwen omvatten grotendeels gebouwen die een duidelijke functie hadden tijdens Operatie Market Garden: Hotel Sionshof (15) was het hoofdkwartier van James Gavin, commandant van de 82nd Airborne Division en het Nebo-klooster (27) diende als noodhospitaal. Onder het Canisiuscollege (18) bevonden zich kelders waar vele Nijmegenaren een veilig heenkomen zochten tijdens de gevechten (net zoals in de schuilkelders aan de St. Anthoniusplaats (23)) en hotel-restaurant de Bonte Os (10) was een belangrijke plek van samenkomst voor het Nijmeegse verzet. R.K. Verenigingsgebouw Unitas (30) en tabaksfabriek Turmac (8) werden door de Duitsers respectievelijk omgebouwd tot fort en gebruikt als opslagplaats. In de voortuin van concertgebouw De Vereeniging (9), waar hevige gevechten plaatsvonden, werden de soldaten die bij deze gevechten waren omgekomen, begraven. De Sint Nicolaaskapel en de Barbarossaruïne, ten slotte, dienen als markers voor het Valkhofpark (32), dat door de operatie was veranderd in een loopgravenstelsel met bunkers.

Terwijl bovenstaande gebouwen de gevechten in 1944 doorstonden, laat de muurschildering ook gebouwen zien die geheel of gedeeltelijk zijn verwoest tijdens de militaire operatie. Het stationsgebouw (19), dat al zwaar was getroffen door het bombardement van februari in datzelfde jaar, en het stadhuis (29) gingen in vlammen op, evenals Villa Belvoir (26). De Belvédère-toren (37) brandde af door toedoen van een handgranaat die door de Amerikaanse sergeant Henderson naar binnen was gegooid om op die manier de Duitse ontstekingsmechanismen voor het opblazen van de Waalbrug, waarvan werd aangenomen dat ze hier lagen, te vernietigen. De Stevenskerk (20), één van de belangrijkste herkenningspunten voor inwoners en bezoekers van Nijmegen in zowel heden als verleden, is in de schildering afgebeeld met een ontbrekende toren; deze werd bij het februaribombardement verwoest.

Naast de hierboven beschreven gebouwen zijn er ook nog andere oriëntatiepunten voor de toeschouwer in de schildering opgenomen. Vier bruggen zijn er te zien, zoals de brug bij Grave (1) die nu nog steeds in vrijwel dezelfde staat verkeert. Dat geldt ook voor de Waalbrug (36) waarop de eerste vier geallieerde tanks die de brug over gaan na de verovering ervan – de vierde tank werd uitgeschakeld – zijn afgebeeld. De overige twee bruggen, de spoorbrug en de sluisbrug bij Heumen, zijn wellicht wat minder goed herkenbaar; het middengedeelte van de spoorbrug bestaat uit een noodconstructie vanwege eerdere verwoesting en de sluisbrug (4) is in de jaren ’80 vervangen door een andere brug. Daarnaast is het Keizer Lodewijkplein, het huidige Keizer Traianusplein, zichtbaar (26) met daarop het Duitse 88mm luchtdoelgeschut dat drie dagen lang de geallieerde aanvallen op de Waalbrug afsloeg. Ook het Spoorwegmonument (25) dat, zoals eerder beschreven, met zijn kogelgaten een tastbare herinnering vormt aan de zware gevechten die werden geleverd tijdens Market Garden en dat schuin tegenover de Lindenberg staat, is goed te herkennen door de toeschouwer, evenals de rij panden aan de Waalkade (38) die daar nu nog altijd staan.  De huizenblokken (11) zijn gebaseerd op woningen gelegen aan straten in Nijmegen-Oost zoals die er in 1944 uitzagen.

Voor een uitgebreide versie en meer context bij de muurschildering: ‘Erika Manders en Gerco Hiddink, ‘Waalpaintings. Hoe Nijmeegse muren de onzichtbare stadsgeschiedenis weer zichtbaar maken’, Tijdschrift voor Geschiedenis (te verschijnen).