Centrum van Europa

In de zeventiende eeuw was de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden één van de machtigste en rijkste landen binnen Europa. Enkele buurlanden probeerden deze macht in te dammen en in 1672, in de Nederlandse geschiedenis beter bekend als ‘het Rampjaar’, vielen Frankrijk, Engeland en de bisdommen Keulen en Münster de Republiek binnen. De Fransen, die de zuidelijke Nederlanden en een deel van de Republiek wilden inlijven, bezetten ook Nijmegen.

Twee jaar lang bleven de Fransen in de stad. Omdat ze niet door de Hollandse Waterlinie heen konden breken en de Engelse koning inmiddels vrede had gesloten met de Republiek, vertrokken ze in 1674 weer uit Nijmegen. Dit betekende echter niet dat de strijdbijl werd begraven. Er moesten vredesonderhandelingen komen, niet alleen om dit conflict te beslechten maar ook om de andere oorlogen die West-Europa op dat moment teisterden te beëindigen.

In 1675 werd Nijmegen verkozen tot de stad waar de vredesonderhandelingen zouden moeten plaatsvinden. Een jaar later arriveerde een bont gezelschap van vijftig gezanten uit verschillende Europese hofsteden en bisdommen in Nijmegen. De stad was nu voor even het politieke centrum van Europa. De ambassadeurs werden samen met hun gezinnen en bedienden ondergebracht in de chicste huizen,  versierd met vorstelijke wapenschilden, die zij van vooraanstaande inwoners van de stad huurden. De aankomst van de pauselijke gezant trok vermoedelijk het meeste bekijks; hij arriveerde, gekleed in purper en met een diamanten borstkruis om zijn nek, met drie koetsen, elk getrokken door zes paarden.

Na het vastleggen van de randvoorwaarden gingen de onderhandelingen van start, die uiteindelijk resulteerden in een serie vredesverdragen die in 1678 en 1679 werden gesloten tussen de Republiek, Frankrijk, Spanje en hun bondgenoten. Van deze verdragen was voor de Republiek de vredesovereenkomst met Frankrijk het belangrijkste. Na stroeve onderhandelingen werd op 11 augustus 1678 de vrede getekend tussen beide landen. Maarschalk Godefroy d’Estrades en Hieronymus van Beverningk, de onderhandelaars van Frankrijk en de Republiek, ondertekenden laat op de avond het vredesakkoord in de Franse residentie aan de Burchtstraat. Ze waren naar deze locatie uitgeweken nadat ze eerder vergeefs hadden aangeklopt bij de Engelse bemiddelaar William Temple die hen in nachthemd en slaapmuts de deur had gewezen met de mededeling dat hij ziek was.

De ondertekening van deze vrede is afgebeeld aan de zijde van het Stadhuis, waar destijds een aantal verdragen werden ondertekend. De voorstellingen van de Nederlandse en Franse gezanten zijn gebaseerd op portretten van hen uit de zeventiende eeuw. De kledingstijl van de Nederlandse ambassadeur is sober; die van de Franse gezant wat chiquer. Beide mannen droegen hakkenschoenen. In het midden is de Nederlandse versie van het ondertekende vredesverdrag te vinden. Ook de wandtappijen op de achtergrond zijn gebaseerd op historische bronnen: ze zijn te zien in het schilderij van Henri Gascard dat momenteel in Museum het Valkhof hangt en de ondertekening van de vrede tussen Spanje en Frankrijk afbeeldt.

De aanwezigheid van de internationale gezanten in de jaren 1676-1679 zorgde voor een spektakel in de stad. Kunstenaars, muzikanten en prostituees trokken naar Nijmegen en de Duitse gezant liet zelfs een wijnfontein op de Grote Markt oprichten vanwege de geboorte van Jozef I, keizer van het heilige Roomse Rijk tussen 1705 en 1711. Terwijl er rode en witte wijn uit deze fontein stroomde, werd er geld rondgedeeld.

Aan de zijde van de Grote Markt zijn deze haast carnavaleske toestanden verbeeld. Links is koets van de pauselijke gezant te zien. De wijnfontein in het midden is gebaseerd op tekeningen van een soortgelijke fontein in Münster rond die tijd. De munten die eromheen dwarrelen zijn geïnspireerd op penningen uit die tijd. De penning met de skyline van Nijmegen erop wordt nog steeds uitgereikt aan internationale hoofdrolspelers die zich hebben ingezet voor de Europese vrede. De andere penning toont de maagden Vrede (links), Vrijheid (midden) en Voorzichtigheid (rechts). Op de Grote Markt zijn details afkomstig uit oude prenten te vinden, zoals de draaikooi tegen de zijkant van de Waagh waarin wetsovertreders publiekelijk te schande werden gezet.