Stad in Opkomst

Na Karel de Grote en Frederik Barbarossa is de Duitse koning Hendrik VII zonder twijfel de belangrijkste heerser uit de middeleeuwse geschiedenis van Nijmegen. Het leven van Hendrik was niet al te gelukkig; hij kwam al als kind aan de macht, had het gedurende zijn regeerperiode vaak aan de stok met zijn vader, en stierf uiteindelijk na jarenlange gevangenschap als gevolg van een val van zijn paard. Deze laatste gebeurtenis sprak het meest tot de verbeelding van kunstenaar Sander Dolstra, die de koning geheel volgens beschrijvingen van zijn tijdgenoten op de muur zette: als een lange, knappe man met blond haar en een rode snor. In de achtergrond zijn de vliegende valken te zien; de koning deed net als zijn vader aan de valkenjacht.

De stad Nijmegen had geluk met Hendrik. In 1230 verleende hij Nijmegen namelijk stadsrechten. Hierdoor kreeg de stad dezelfde privileges als andere steden in het Duitse rijk. Hiertoe behoorde ook het recht om dubbelkoppige adelaar op het stadswapen te voeren. Dit krachtige symbool is terug te zien op de borst van het paard.

Niet lang na de dood van Hendrik VII in 1242 kwam de stad Nijmegen echter onder Gelders bewind te staan. In 1247 werd graaf Willem II van Holland gekozen als de nieuwe koning van het Duitse rijk. De oorlogen en verkiezingscampagne die hieraan vooraf gingen hadden Willem echter veel geld gekost. Daarom leende hij van graaf Otto II van Gelre 10.000 zilvermarken, een enorm bedrag in die tijd. Als zekerheid voor de terugbetaling van de lening gaf Willem II als Duitse koning aan de graaf van Gelre de stad Nijmegen in onderpand. In principe konden de Duitse koningen de stad terugkrijgen door de lening af te lossen. Dit is echter nooit gebeurd, zodat Nijmegen vanaf 1247 bij het graafschap Gelre heeft gehoord. Naar deze gebeurtenis wordt verwezen met de sleutel van de stad in de hand van Otto.

Hoe Otto er precies uit heeft gezien weten we niet. Kunstenaar Sander Dolstra koos er daarom voor om zijn helm af te beelden. Dat Otto een stoere ridder was liet hij maar al te graag zien. Rechts naast de helm is een zegel te vinden waarop de hertog zich te paard liet afbeelden. Verder zijn nog enkele verwijzingen naar (het leven van) Otto te vinden. Zo verwijst de paardenvoet links naar een van zijn vele bijnamen, waarvan een aantal verwezen naar zijn klompvoet: bijnamen “de Lamme”, “de Paardenvoet” en de “Hinkende”. Een meer positieve bijnaam was die van "Stedenstichter". Tot slot stond hij bekend als een capabel bevelhebber. Naast de paardenvoet is een bouwtekening van een kerk te vinden; de hertog begon in 1250 namelijk met de bouw van de Sint-Stevenskerk (die pas in 1476 zou worden voltooid). De bakstenen aan de andere kant verwijzen naar een ander bouwproject. Otto was medeverantwoordelijk voor de oudste stedelijke omwalling van Nijmegen, die kort na de verpanding van 1247 gezamenlijk door graaf en de stad werd aangelegd. De straatnaam “Achter de Wiemelpoort”, die tegenover het Hendrikhof ligt, verwijst naar de stadspoort (waarschijnlijk een verbastering van Windmolenpoort) die onderdeel was van deze omwalling uit de tijd van Willem II en Otto II.